Selfservice (1)

Meest waarschijnlijke afbeelding van Spinoza

Louise Fresco citeert in haar Abel Herzberglezing (16-9-2012) een spinozistisch fragment uit de mistroostige boeken van Abel Herzberg: "Alles wat wij zijn, wat wij zien, ervaren, zeggen, beleven en doen, is fragment. Maar er is geen fragment, of de ziel van al wat leeft is daarin tot uiting gekomen." Alle fragmenten incl. wijzelf maken deel uit van het geheel. De spinozistische grondslag voor de deugd is het eigen nut. Eén van Spinoza's stellingen (Ethica 4/18s) is, dat niets nuttiger is voor de mens dan andere mensen; andere mensen die door de rede geleid worden. De deugd vereist dat iedereen zichzelf lief heeft en het eigen nut zoekt. Daarover waren wij gisteravond (17-8-2012) aan het redekavelen op een bijeenkomst over Spinoza in Maastricht. 

Louise Fresco, hoogleraar UvA (Foto ontleend aan Binnenlandsnieuw.nl)

Hoe past dit bij Rotary's lijfspreuk Service above Self? Het zelf als ondergeschikt fragment van het alomvattende geheel? In zijn Ethica 4/18s schrijft Spinoza dat individuen gezamenlijk genomen machtiger individuen vormen dan één individu. Twee individuen vormen samen één individu dat twee maal machtiger is dan elk een was. "Niets kunnen mensen beter wensen dan dat zij allen zozeer overeenstemmen dat zij als het ware worden samengevoegd tot één enkele geest en één enkel lichaam, en dat laatste is dus een individu." Zo nemen woorden een geruststellende draai. Abel Herzberg: "Al door het zeggen van het woord deelt men, scheidt men en schendt het alomvattende, dat men niet kent." Fresco neemt dit citaat om aan te geven dat woorden kunnen scheiden en verbinden, maar dat het scheiden de overhand heeft in het gebruik van het woord "landbouwintensivering". Dat staat nu voor het nieuwe onheil: onnatuurlijk, dieronvriendelijk, milieuvervuilend, grootschalig, technologisch. Woorden scheiden geesten. "Service above self" betekent volgens Rotary (klik) dat je bereid bent "iets" van jezelf te geven. Gelukkig maar "iets". Iets is een beetje en dus niet meer dan jezelf kan of bent, zoals de lijfspreuk suggereert. Geef je een beetje, dan krijg je meer terug: Serve Yourself.