Selfservice (2)

Florence: Niccolò Machiavelli (Foto: J. von Grumbkow)

De ene helft van de Amerikanen schijnt een slachtoffermentaliteit te hebben en meent recht te hebben op steun van de andere helft. Mitt Romney is niet de eerste de beste die dat zegt, maar hij zit toevallig bij de andere helft. Ik heb eens een onderzoek gedaan met de Machiavellianisme-vragenlijst die over de neiging gaat om te manipuleren. Wat er uit dat onderzoek kwam, laat ik in het midden, want dan zit ik meteen in het kamp van Stapel. Het gaat mij om enkele items uit die lijst: 

• Pas nadat een man heeft bereikt wat hij wil in het leven, moet hij zich bezighouden met de onrechtvaardigheden van de wereld. 
• Vertel niemand de echte redenen waarom je iets doet, tenzij dat nuttig voor jou is. Iemand die anderen vertrouwt, vraagt om problemen.
• Je kan de mensen het beste vertellen wat ze graag willen horen. Het is verstandig om belangrijke mensen te vlijen.

Mitt Romney vlijt protestanten met mormoonse outfit (Ontleend aan:www.hln.be/hln/nl/10496/Verkiezingen-VS-2012) 

Het is een beeld van beloven, vlijen, de eigen motieven verborgen houden, wantrouwen, groepen tegen elkaar opzetten. Het is meer "Self above service" dan omgekeerd. Een analyse van politieke uitspraken, ongeacht beide kandidaten Obama & Romney, aan de hand van Machiavelli, levert volgens mij eenzelfde beeld op. Ik hou van Machiavelli. Dus weer eens bladeren in die onvolprezen Discorsi. In 2/28 schrijft Machiavelli: 

 "Toen in Rome hongersnood was uitgebroken en de staatsvoorraden ontoereikend waren om daar een einde aan te maken, vatte een zekere Spurius Maelius, een voor die tijd zeer vermogend man die zichzelf in de gunst wilde werken, het plan op om op eigen kosten graan in te kopen en het volk daarmee te voeden. Daardoor maakte hij zich zo populair bij het volk zodat de senaat, indachtig de nadelige gevolgen die een dergelijk genereus gebaar kon hebben, besloot deze ontwikkeling de kop in te drukken voor ze grote vormen aan zou nemen; daarom werd een dictator op zijn dak gestuurd en werd hij ter dood gebracht." 

Volgens Machiavelli dient men na te gaan hoe aanzienlijke burgers aanzien verwerven. Machiavelli trekt de conclusie dat machtsvergrotende liefdadigheid staatsgevaarlijk is. Je ziet dat de ene presidentskandidaat (of politicus) nog meer belooft dan de andere. Het is het ruilen van stemmen tegen gunsten. Openlijk benoemen Amerikaanse presidenten vertrouwde vrienden als ambassadeurs. Cliëntelisme is het graaien in de publieke middelen om de supporters te belonen in ruil voor hun stem. Kandidaten beloven, maar zoeken macht en daardoor destabiliseren ze. Spinoza die Machiavelli goed gelezen heeft, en dit citaat waarschijnlijk heeft gekend, impliceert in zijn Ethica (E 4/cp17) dat de zorg voor de armen en de werklozen uitsluitend het algemeen belang ten dienste moet staan, want wie de arme of de werkloze zelf ten doel stelt in plaats van een stabiele staat, verzwakt de staat. Cliëntelisme leidt tot bederf. Laat de ene (liefdadige, sociale) hand niet weten wat de andere (machtspolitieke, beïnvloedende) hand doet. 

Obama als Machiavelli (Ontleend aan: httpmundosonhos.wordpress.com)

Selfservice (1)

Meest waarschijnlijke afbeelding van Spinoza

Louise Fresco citeert in haar Abel Herzberglezing (16-9-2012) een spinozistisch fragment uit de mistroostige boeken van Abel Herzberg: "Alles wat wij zijn, wat wij zien, ervaren, zeggen, beleven en doen, is fragment. Maar er is geen fragment, of de ziel van al wat leeft is daarin tot uiting gekomen." Alle fragmenten incl. wijzelf maken deel uit van het geheel. De spinozistische grondslag voor de deugd is het eigen nut. Eén van Spinoza's stellingen (Ethica 4/18s) is, dat niets nuttiger is voor de mens dan andere mensen; andere mensen die door de rede geleid worden. De deugd vereist dat iedereen zichzelf lief heeft en het eigen nut zoekt. Daarover waren wij gisteravond (17-8-2012) aan het redekavelen op een bijeenkomst over Spinoza in Maastricht. 

Louise Fresco, hoogleraar UvA (Foto ontleend aan Binnenlandsnieuw.nl)

Hoe past dit bij Rotary's lijfspreuk Service above Self? Het zelf als ondergeschikt fragment van het alomvattende geheel? In zijn Ethica 4/18s schrijft Spinoza dat individuen gezamenlijk genomen machtiger individuen vormen dan één individu. Twee individuen vormen samen één individu dat twee maal machtiger is dan elk een was. "Niets kunnen mensen beter wensen dan dat zij allen zozeer overeenstemmen dat zij als het ware worden samengevoegd tot één enkele geest en één enkel lichaam, en dat laatste is dus een individu." Zo nemen woorden een geruststellende draai. Abel Herzberg: "Al door het zeggen van het woord deelt men, scheidt men en schendt het alomvattende, dat men niet kent." Fresco neemt dit citaat om aan te geven dat woorden kunnen scheiden en verbinden, maar dat het scheiden de overhand heeft in het gebruik van het woord "landbouwintensivering". Dat staat nu voor het nieuwe onheil: onnatuurlijk, dieronvriendelijk, milieuvervuilend, grootschalig, technologisch. Woorden scheiden geesten. "Service above self" betekent volgens Rotary (klik) dat je bereid bent "iets" van jezelf te geven. Gelukkig maar "iets". Iets is een beetje en dus niet meer dan jezelf kan of bent, zoals de lijfspreuk suggereert. Geef je een beetje, dan krijg je meer terug: Serve Yourself.