Kerkje van Wahlwiller (1): licht en vruchtbaarheid

Het licht valt scherp naar binnen (Foto: J. von Grumbkow; klik om te vergroten).

Ruud Direcks leidde op 7 maart 2013 een groepje leden van Rotary Heerlen rond in het bijzondere kerkje van Wahlwiller dat geheel beschilderd is door Aad de Haas (1920-1972). Aad de Haas maakte houten panelen met daarop twee kruiswegstaties meer dan de gebruikelijke veertien staties. Hij had zich niet verrekend: de laatste extra statie gaat over de verrijzenis. Hij wilde dat het binnen vallende licht scherp op deze extra statie zou vallen, zodat daar het accent kwam van heel de lijdensweg. De eerste statie was het verraad van Judas. De Tweede Wereld oorlog was net achter de rug. Hij had verraad meegemaakt. Ik heb die eerste statie niet kunnen ontdekken in het kerkje en en neem aan dat deze niet geplaatst is. 

De 16e kruiswegstatie van Aad de Haas. In het kerkje valt het licht er sterk op. Schilders hebben iets met licht. Ruud Direcks vertelde ons: Jezus verrijst hier uit zijn graf. Aan de bomen zie je schuchter de eerste nieuwe bladeren groeien. Uit het graf komen al de eerste prille scheuten. In de voorgaande kruiswegstatie werd Jezus in de vorm van een levensgrote graankorrel begraven. Terwijl hij nu omhoog rijst, groeien de nieuwe plantjes uit deze korrel omhoog. Zij symboliseren de vruchtbaarheid en het nieuwe leven. Voor Aad de Haas was de verrijzenis het belangrijkste, terwijl de gebruikelijke reeksen staties dit laatste beeld juist vergeten. Zonder die opstandig zou de lijdensweg vrij zinloos zijn geweest. Daarom hangt deze laatste statie op die plaats in de kerk. Daar waar de lichtval het mooist en het helderst zou zijn (FotoJ. von Grumbkow; klik om te vergroten).

Jezus is zodanig ingebakerd in een lijkwade dat zijn stoffelijk overschot op een graankorrel gelijkt. Daarmee symboliseert Aad de Haas het leven, de vrucht en de groei, waaruit later weer het eeuwige leven zou oprijzen. Op het moment dat Aad de Haas hiermee bezig was en deze ideeën had, was hij 26 à 27 jaar (Foto: J. von Grumbkow; klik om te vergroten).

Sjef Hutschemakers (Banholt) heeft net als zijn collega Aad de Haas veel met licht. Hij zei zondag 17 maart 2013 iets over astraal licht dat hij had proberen te vangen. Schilders zijn in hun atelier altijd bezig met licht. Hun ateliers hebben vaak ramen op het noorden om te voorkomen dat zonlicht in de ruimte valt. Door rechtstreeks zonlicht ontstaan slagschaduwen, verschillen in intensiteit door een steeds veranderende hoek van lichtinval. Maar voor een kerk kan die lichtinval niet sterk genoeg zijn, waar deze ook vandaan komt. Het licht verbeeldt de opstanding van Jezus. Deze opstanding is een wezenlijk onderdeel van degenen die het Christelijk geloof zijn toegedaan. Volgens het verhaal was het graf leeg, terwijl Jezus daar wel begraven was. Een tweede bewijs zou zijn dat Jezus na zijn overlijden aan zijn volgelingen verscheen. 

Het licht, nu weerkaatst door de grijze hoofden van de aanwezigen (Foto: J. von Grumbkow; klik om te vergroten).

Een wetenschappelijk bewijs van uittredingen is niet gevonden. Sommige wetenschappers veronderstellen dat het gaat om een bijkomend verschijnsel van een verstoorde functie van de temporale kwab. Door elektrische prikkeling van de gyrus angularis kunnen gevoelens van uittreding bij epilepsiepatiënten worden opgewekt. Een buiten-lichamelijke gewaarwording zou mogelijk kunnen ontstaan wanneer onze hersenen niet langer in staat zijn om de zelfwaarneming, de tastzin, het gezichtsvermogen en de evenwichtszin met elkaar te integreren. Maar ja, wat moet je met al die veronderstellingen? Bovendien gaat het niet om een uittreding van de ziel, het hele lichaam zelf is opgestegen.

Fleur Frumau staart met verwondering naar de prachtige lichtinval die vanuit dat raam precies de kruiswegstatie met de verrijzenis verlicht. Ditte Merle heeft meer oog voor het licht van de camera (Foto: J. von Grumbkow; klik om te vergroten).

Kortom, met Pasen memoreren we de totale verrijzenis uit het graf. Dus lichaam plus ziel, want lichaam en ziel zijn twee aspecten van een en het zelfde. Met Pasen is het vasten afgelopen. Volgens de katholieke traditie verbiedt de kerk het eten van eieren tussen Aswoensdag en Pasen (periode van vasten). Deze eieren worden pas met Pasen verorberd. Oude eieren worden gebruikt voor versiering. Katholieken brachten manden vol eieren naar de kerk om te laten zegenen. Voor onze vier kippen (Kakel, Witje, Kuifje en Kuiken) komt het goed uit want ze beginnen, na de winterstop, inmiddels weer aardig te leggen. Dadelijk wacht ons weer een mooi stapeltje eieren, want 40 dagen zonder ei? Net zoals het licht... een eitje hoort erbij.