Museum a/h Vrijthof (4): van dik hout zaagt men planken

Conservator van het Museum a/h Vrijthof Monique Dickhaut die al 23 jaar verbonden is aan dit museum. Dit jaar werd zij door burgemeester Hoes benoemd tot Ridder in de Orde van Oranje-Nassau voor haar inzet voor het Maastrichts cultureel erfgoed (Foto: J. von Grumbkow).

Conservator Monique Dickhaut houdt van duidelijke taal: "Doe nooit iets voor niets." Ze gaf het voorbeeld en deed deze avond niets voor niets. "We willen overal geld voor. De architect is mijn echtgenoot. Dat scheelt geld, want we praten aan de keukentafel." En: "Geef niets uit waarover je niet zeker bent. Je moet voorzichtig begroten en geld binnenhalen." Ik hoorde het aan en dacht dat werk en privé steeds meer door elkaar gaan lopen want werk en thuis worden concurrerende plaatsen om geld te genereren. Haar echtgenoot de architect Rob Brouwers zat er bij, dus het zal allemaal wel waar zijn. 

In september 2009 zegde de provincie Limburg een bedrag van één miljoen euro toe voor de verbouwing van het Museum aan het Vrijthof. Er kwam, naar ik begreep, nog een miljoen van de gemeente bij. Monique Dickhaut ging van dik hout planken zagen en startte een no-nonsense presentatie met financiële sommetjes voor de leden van drie Rotary's (Houthalen, Land van Rode en Heerlen) nadat plaatsvervangend voorzitter van Rotary Land van Rode, Martie Wanders, iedereen zoals een HRM-advisor betaamt, op zijn/haar gemak had gesteld (klik).

Martie Wanders, die avond plaatsvervangend voorzitter van Rotary Land van Rode, en HRM-advisor van de Faculteit Psychologie & Neurowetenschappen van de universiteit Maastricht. Ze kon op 29 oktober 2012 als eerste aanwezig zijn om de circa zestig aanwezigen van de drie Rotaryclubs te begroeten, want de Universiteit Maastricht is zo'n beetje buurman van het Museum (Foto: J. von Grumbkow).

Voor de verbouwing was meer geld nodig. In Maastricht is een rijke Stichting met de naam Elisabeth Strouven. Deze Stichting is voortgekomen uit het Burgerlijk Armbestuur van Maastricht dat zich vanaf de Napoleontische tijd bekommerde om zieke, oude, gehandicapte en arme inwoners van Maastricht. Met de komst van de Algemene Bijstandswet in de jaren zestig zonderde het Burgerlijk Armbestuur een deel van het vermogen af. Met de opbrengsten gaf zij bijstand aan organisaties en instellingen in de sociale sector. Dat werd de Stichting Elisabeth Strouven die verder met allerlei legaten werd uitgebouwd.

Doorgang Museum a/h Vrijthof (Foto: J. von Grumbkow).

Die Elisabeth Strouven had in 1628 aan de Calvariestraat in Maastricht een begin heeft gemaakt met de opvang van zieken en gebrekkigen. De Stichting kent subsidies toe aan de zaken als dagopvang voor ouderen, wijkcentra in Maastricht, het Toon Hermans Huis, Platform gehandicapten, de Voedselbank, carnavalsverenigingen, harmonieën, literaire producties. Tijdens een feestelijke bijeenkomst in het Museum is in 2009 het Elisabeth Strouven Monumentenfonds opgericht met als doel: middelen inzetten voor de monumentenzorg. Vervolgens gaf de nieuwe monumentenstichting Elisabeth Strouven een voorfinanciering en konden de architecten de verbouwingsplannen verder uitwerken om de bouwvergunningen te regelen. Van armenfonds naar monumentenfonds.Daardoor kwam twee miljoen beschikbaar voor de overdracht tegen boekwaarde van de twee panden (Vrijthof en Papenstraat) door de gemeente Maastricht aan de Stichting. Er kwam nog eens een kwart miljoen van de Tefaf-foundation en je kan nu in de mooie Tefafzaal een gesprek van Sophie volgen, een Zwitsers meisje dat bij haar tante in Maastricht logeert (klik). Verder was het sprokkelwerk. Er zijn 575 tegels verkocht die per stuk netto 200 euro opleverden. De Enci had een kunstcollectie over. Die is voor 40.000 euro geveild (internetveiling). Andre Rieu vond het best dat zijn naam op 't Rieuke stond, een bierglas van 5 euro. Monique Dickhaut besefte dat hoe kleiner de bedragen, hoe meer werk je moet doen. Voor de Rotaryclub Houthalen, waarvan de voorzitter Bart Drieskens notaris is en ook vastgoed verkoopt, was het interessant om te horen dat in het Nederlandse deel van Limburg ook wel wat geregeld kan worden.

Rotaryvoorzitter van Houthalen Bart Drieskens. Houthalen is contactclub van Land van Rode. Hij zei tegen mij dat ze een keer met Rotary Heerlen Land van Rode de slag van Houthalen hebben nagespeeld. De Belgische onafhankelijkheid in 1830 leidde op 6 augustus 1831 tot een militaire confrontatie. Na de val van Napoleon werden in 1814 en 1815 de Nederlanden samengevoegd om een sterkere natie ten noorden van Frankrijk te maken. Het zuiden scheidt zich na 15 jaar af. Dat wordt de Tiendaagse Veldtocht.Toen werd een zware veldslag gevoerd op het grondgebied van Houthalen en Zonhoven. De soldaten verdedigden België tegen de Nederlandse indringers. Wie die slag gewonnen heeft kon Bart Drieskens mij niet vertellen. Wie van beide Rotary's het naspelen gewonnen heeft, kon hij mij ook niet vertellen. Als een Vlaming dat niet weet, dan zullen die Ollanders dat partijtje wel gewonnen hebben maar Vlamingen zijn wel hoffelijker, dus ik werd er niet veel wijzer van. De tiendaagse veldtocht was een allegaartje van schermutselingen. Er moeten aan beide kanten rond de 300 doden zijn gevallen. Na de veldslag plaatste het Nederlandse leger een kruis op de Grote Baan voor alle slachtoffers. Dat stond tachtig jaar op dezelfde plaats. Het is gerestaureerd en op het erepark van gesneuvelden op de begraafplaats van Houthalen-Helchteren geplaatst. Er moet ook nog een maaskei als monument op een vroeger opleidingskamp als herinnering staan (Foto: J. von Grumbkow).

Vroeger ben ik verschillende keren in het Museum geweest. Ik weet niet beter dan dat het vol stond met de omvangrijke kunstcollectie van een Haags echtpaar Wagner-de Wit die hadden bepaald dat hun verzameling na hun overlijden (in de jaren vijftig) naar Maastricht zou gaan. De verzameling is van verschillende kanten bijeen gebracht en leverde een collectie op met weinig binding met de Maastrichtse cultuurgeschiedenis. Inmiddels is de inrichting de presentatie van het museum grondig gewijzigd en interessanter geworden, maar of het in de geest van de schenkers is als je grote delen uit een collectie, die door hen weloverwogen is samengesteld, gaat verkopen of opbergen? Ik zou zeggen: opletten als je iets nalaat, maar hoe doe je dat als je vijftig jaar dood bent?

Voordat een ambtenaar aan een nieuwe opdracht begint, dient hij elke verantwoordelijkheid van de vorige opdracht goed van zijn handen te wassen (Ontleend aan http www.cartoonstock. comdirectory ccivil_servant.asp)

Vervolgens werden nog een paar planken uit dik ambtenarenhout gezaagd. Monique Dickhaut: "Je moet een bestuur van ondernemers hebben en niet van ambtenaren." Daar kon ik mij iets bij voorstellen, want een ambtenaar is aangesteld in een openbare betrekking om een overheidstaak te verrichten. Sommigen leggen een zuiveringseed af. Hopelijk voorkom je zo belangenverstrengeling en maakt de ambtenaar de eigen positie en belangen duidelijk in conflictsituaties. Bijvoorbeeld als hem of haar gevraagd wordt te adviseren over de offerte van een bedrijf en relaties heeft bij dat bedrijf. Ambtenaren schijnen ook geen geschenken met een waarde van meer dan € 50 te mogen accepteren.

Rob Brouwers, de architect van het Museum a/h Vrijthof, studeerde Bouwkunde aan de TH Delft en werkte als architect/partner bij SATIJNplus Architecten aan de restauratie van de Sint Servaas en kerkgebouwen in Limburg. Hij nam deel aan restauratieprojecten en veranderde de originele bestemming van de gebouwen: de kerk van het Dominicanenklooster werd verbouwd tot de boekhandel Selexyz en de Kruisherenkerk tot een design hotel. Hij is lid van diverse welstands- en monumentencommissies en kent de klappen van de ambtelijke zwepen. Aan de keukentafel regelt hij het een en ander met Monique Dickhaut (Foto: J. von Grumbkow).

Toch hebben Dickhaut en Brouwers die ambtenaren even nodig gehad, want er moest een ontheffingsprocedure komen voor het bestemmingsplan om die overkapping van de tuin rond te krijgen. Ook moesten er niet-museumgebonden horeca-activiteiten toegelaten worden, maar alle hobbels blijken razendsnel genomen te zijn. Architect Rob Brouwers die het prachtige gebouw heeft gerealiseerd, hoorde ik zeggen dat het handig is om als partner de conservator te hebben maar dat het ook aanzet tot polygamie, maar door de slechte akoestiek van het Grand café kon ik het verkeerd gehoord hebben. Hij zei dat hij geleerd had om binnen smalle marges te denken, maar dat de financiële middelen van de Elisabeth Strouken Stichting hem daaruit getrokken hadden. "Ze zeiden dat je moet gaan voor het maximale, niet voor het minimum." Ja, dat geld moest natuurlijk op, want anders sta je als Stichting voor gek. En zo iets hoef je niet twee keer tegen een architect te zeggen. De ambtenaren en het gemeentebestuur zorgden dat het bestemmingsplan van beschermd stadsgezicht op korte termijn wijzigde. "We moesten op tijd zijn, want anders verviel de 1 miljoen subsidie van de Provincie." Ook dat geld moest op. Een probleem was de overkapping van het plein want dat was niet toegestaan. "Maar het was ook: het is niet toegestaan, tenzij... Dat was een positieve aansporing."

Museum a/h Vrijthof (3):Tafelsuiker onder een screenprint van bolletjes

De transparante overkapping van het door de NASA ontwikkeld Foiltec-dak, dat de cour van het rode gebouw aan het Vrijthof (het Spaans Gouvernement) met het achterhuis aan de Papenstraat verbindt. Het Spaans Gouvernement vormt een historische getuigenis van de geschiedenis van de stad en van de Bourgondische hertogen en de Spaanse koningen (Foto: J. von Grumbkow). Klik om te vergroten. 

Drie Rotaryclubs zaten op maandagavond 29 oktober 2012 onder de transparante overkapping van het eerste binnenterras dat het Vrijthof kent met een zachte sandwich in hun hand. De overkapping verbindt het opvallende rode gebouw aan het Vrijthof met het achterhuis aan de Papenstraat. Het dak is een luchtkussen van folie bedrukt met een screenprint van bolletjes om de zon te weren. De luchtkussens tussen de lagen hebben warmte-isolerende eigenschappen. Het materiaal schijnt een uitvinding van de NASA te zijn. Zomer en winter zit je daardoor in dezelfde temperatuur. De hele architectuur is een combinatie van oud en nieuw waarmee architecten elkaar de loef afsteken. Ik blogde eerder over dit bijzondere gebouw (klik).

Overzicht van de cour die het rode gebouw aan het Vrijthof en de Papenstraat verbindt met zicht op het Grand Café Soiron en de ingang van het museum waar vroeger de paarden en koetsen doorheen gingen. De arcade met tulpvormige kolommen aan de binnenplaats zijn renaissancistisch. Er is een gebeeldhouwde reliëf met portretmedaillons en de datering 1545 en de gebeeldhouwde kapitelen met exotische mens- en diermotieven zouden wijzen op een pre-Columbiaanse inspiratie (Foto: J. von Grumbkow). Klik om te vergroten.

Het Grand café heeft kroonluchters, statige pilaren en een witte vleugel. Een zwarte brigade in lange sloof is geen stoet van ingehuurde studenten waar de Maastrichtse horeca het patent op heeft, maar oogt en handelt professioneel. Zo wil de Maastrichtse elite benaderd worden. Bedrijfsleider Philippe Cleuren (klik) die lang bij Chateau Neercanne heeft gewerkt, houdt het strak maar onopvallend in de hand. 

Philippe Cleuren, manager van Grand Café Soiron van het Museum aan het Vrijthof, werkte eerder bij Chateau Neercanne en heeft de Hotelschool Maastricht gevolgd. Zijn Grand café staat financieel en organisatorisch los van het museum maar je kan er ook iets beleven van de Maastrichtse stadsgeschiedenis(Foto: J. von Grumbkow).

Ik kreeg een paar sandwiches van schuin doorgesneden wit brood die je met twee handen en een wijd geopende mond eet. Die sandwiches hebben een hoge glycemische index. Gezond is anders, maar ja, de conservator Monique Dickhaut (Heerlen, 1959) voegde ons toe dat ze niets voor niets doet. De schoorsteen moet roken. Ofwel: voor een lage toegangsprijs krijg je wat je verdient.

Wie witbrood eet, eet een hap tafelsuiker (ontleend aan: www.facebook.compagesBody-4-Believers180324178672325)

Ik had beter kunnen weten: Kris Verburgh (1986) die magna cum laude als arts afstudeerde aan de Universiteit van Antwerpen had mij met zijn "De Voedselzandloper" voor slappe witte sandwiches gewaarschuwd. Deze wetenschapper (klik) specialiseert zich in de wetenschap van gezond ouder worden. Interessant voor de leden van Rotary Heerlen. Op zeventienjarige leeftijd publiceerde hij een wetenschappelijk boek voor het grote publiek en was toen de jongste nominee voor de Eurekaprijs. Op 25-jarige leeftijd was hij auteur van drie wetenschapsboeken, een absolute primeur. Dat laatste boek van hem "De Voedselzandloper" (klik) is een dikke pil en niet onomstreden, maar zet aan tot denken. Toen ik hem sprak, vroeg ik of hij in zijn boek wilde schrijven: "Leiden dikke boeken tot dunne mensen?" Zonder een spier te vertrekken voldeed hij aan het verzoek.

Opdracht van de auteur Kris Verburgh in mijn dikke De Voedselzandloper: "Leiden dikke boeken tot dunne mensen? Eet smakelijk!" 

Volgens de uiterst magere Kris Verburgh speelt het suikermetabolisme een rol bij veroudering: rimpels, staar en stijve bloedvaten. Wormpjes kan je drie maal langer laten leven door de genen te veranderen die een rol spelen bij het suiker- en insulinemetabolisme. Voed je die wormpjes met glucose (suikers) dan verkort je hun levensduur. Voorkom hoge suikerpieken door producten met een lage glycemische index te eten. Anders nemen de wormen jou te pakken. Dat gebeurt toch wel, maar liever niet te snel en nog minder door white bread. Dus niet van die slappe witte sandwiches van Soiron eten, zeker niet als ze nog eens lekker vet besmeerd zijn (maar dat is weer een ander probleem). Ik kreeg dus keurig opgediende junkfood op niveau: veel calorieën en weinig nutriënten, dwz. zonder gezonde stoffen als vitamines, mineralen, flavonoïdes. Witbrood heeft dezelfde glycemische index als tafelsuiker (sucrose). Onder het oog van Philippe Cleuren, die zo gezond oogt als een vis, ja ja, zat ik mij weer eens vol te stoppen met tafelsuiker in een perfecte Maastrichtse entourage onder een screenprint van bolletjes die op die donkere oktoberavond de zon moest weren. Eigen schuld, dikke bult.

Lijst glycemische index uit de Voedselzandloper

Museum aan het Vrijthof (2):
29 oktober 2012

Museum a/h Vrijthof: klein museum met bijzondere architectuur (Foto: J. von Grumbkow). Klik om te vergroten.

De Rotaryclub Heerlen bezoekt samen met Rotaryclub Land van Rode op 29 oktober 2012 het Museum a/h Vrijthof. Ga naar het eerdere bericht (klik). Als je een ruimte binnenkomt, dan zijn de sensoren zo ingesteld dat je een verhaal uit het Maastrichtse verleden hoort. De "audiodouches" concentreren het geluid vrij specifiek zodat andere bezoekers er weinig last van hebben (wel een beetje). Het gebouw reageert op de aanwezigheid van de bezoeker: verlichting gaat aan en uit, stemmen spreken en projecties verschijnen. De bezoeker krijgt een RFID-chip (Radio Frequency Identification) om de nek. Door deze chip weet Big Brother waar de bezoeker is. In alle ruimten zijn daarvoor wifi-punten ingesteld die verlichting, beeld en geluid activeren. Dat is de toekomst thuis: domotica.

Projectie in een ruimte die start als de bezoeker met de RFID-chip om de nek de ruimte binnenstapt. Je hoort een gesprek dat gevoerd wordt in een deftige Maastrichtse eetkamer. In de tweede van links herkende ik Miranda van Kralingen, maar die leeft toch nog? (Foto: J. von Grumbkow). Klik om te vergroten.

In een gereconstrueerde eetkamer volgde ik een passage uit een dagboek van een meisje dat in Maastricht bij een rijk gezin was ondergebracht. Tweede van links op de foto van dit gezin ontdekte ik tot mijn schrik Miranda van Kralingen (klik) die ook al bij het Orlando rondliep. Beeldhouwer Appie Drielsma (Maastricht, 1937) houdt in het Museum een expositie. Hij schijnt af en toe binnen te lopen om met een stofdoek zijn werk af te stoffen. Drielsma maakte veel Nationale Monumenten (Concentratiekamp Mauthausen, Nationale Herdenkingsmonument in Gulpen, Haags oorlogsmonument 1940-1945). Ook veel penningen: op een kleine oppervlak een groot verhaal vertellen. Hij was als Joods jongetje ondergedoken. Dus dat kunnen we ook zien (aanmelding kan nog bij Jan Stoot).

Drie maal Miles Davis van Appie Drielsma in het Museum a/h Vrijthof. Miles Davis was een schitterende trompettist uit de bebop en de cooljazz. Ook al weer een tijdje overleden. (Foto: J. von Grumbkow). Klik om te vergroten.

Museum a/h Vrijthof (1):
Trots van Maastricht

Maastricht heeft een eigen stedelijk museum op toplokatie. Het Spaans Gouvernement is omgebouwd tot Museum aan het Vrijthof. Moderne architectuur in combinatie met middeleeuwse bouwkunst. Het museum toont Maastrichtse geschiedenis vanaf de zestiende eeuw (want het gebouw is uit die tijd) tot nu, en wel met kunst en toegepaste kunst. De verbouwing en inrichting schijnen zes miljoen euro te hebben gekost. Maar dan heb je ook wat. Maastricht is er trots op. Dus Rotaryclub Heerlen gaat kijken, samen met de andere Heerlense Rotaryclub Land van Rode (klik). 
Jan Stoot en Wil Pécasse van de Fellowshipcommissie (klik) zitten in het complot. Vanmiddag (28-9-2012) werd de inschrijving geopend. Op 29 oktober om 18:00 uur is er een lichte maaltijd, want tijdens de rondleiding erna met al die trappen mag het niet te zwaar vallen. Conservator Monique Dickhaut en architect Ronald Brouns vertellen ook nog iets. Om 22:00 uur is er koffie en vlaai, maar dan is het voorbij.