Even slikken: zijn geneesmiddelen te duur?

Piet Hooymans (ziekenhuisapotheker) op de Rotarybijeenkomst van 24 mei 2013: "Zijn geneesmiddelen te duur?" (Foto: J. von Grumbkow; klik om te vergroten).

Piet Hooymans is ziekenhuisapotheker, werkt sinds 1976 bij Orbis Medisch Centrum in Sittard (klik), promoveerde in 1980 en toen Orbis in 2009 in de financiële problemen kwam, heeft hij een dag ingeleverd, precies de vrijdag waarop hij dit verhaal houdt over de kosten van geneesmiddelen. De discussie over dure geneesmiddelen en in het bijzonder de kosten ervan is niet nieuw. 

De NZa (Nederlandse Zorgautoriteit) stelt tarieven, prestaties en budgetten vast en adviseert de minister. Ze ziet toe op transparante informatie, toegankelijkheid en betaalbaarheid.... dat is even slikken.

Piet Hooymans: Wat doe je als een patiënt per jaar 500.000 euro aan geneesmiddelen nodig heeft? Sommige ziekenhuizen weigerden verstrekking van het middel Taxol (borstkanker) dat in 1994 werd geïntroduceerd want de kosten van dit middel per patiënt waren 15.000 euro. Andere ziekenhuizen verstrekten het middel wel, met als gevolg een “postcode geneeskunde”. Woon je in een bepaald postcodegebied dan heb je geluk. Woon je in een ander postcodegebied dan heb je pech. Om dit op te lossen creëerde de overheid een apart budget voor Taxol. 

Piet Hooymans (Foto: J. von Grumbkow; klik om te vergroten).

Bij de kosten spelen octrooien een belangrijke rol. De kosten per jaar voor Orbis van het genoemde middel Taxol waren €700.000, maar na het vervallen van het octrooi daalden deze kosten naar €40.000. Veel problemen lossen zich op als octrooien vervallen (volgens de spreker na 12 jaar). Dan kan een generiek geneesmiddel op de markt komen dat dezelfde werkzame stoffen bevat als het oorspronkelijke merkgeneesmiddel. Het generieke geneesmiddel heeft dezelfde werking als het origineel, maar is veel goedkoper dan het originele middel omdat er geen ontwikkelingskosten zijn gemaakt. 

Klik om te vergroten.

Voor hoeveel euro mag een patiënt slikken? Er kwam in 2006 een voorstel van de Raad voor Volksgezondheid en Zorg: 80.000 euro per jaar met als resultaat een gezondheid die door patiënt als goed wordt ervaren. Dat bedrag komt overeen met kosten voor een dialyse patiënt. Wie verkoopt "nee" aan de patiënt bij het overschrijden van de maximale grens? De overheid, de zorgverzekeraar, het ziekenhuis, de voorschrijver? Gaat het om de centen of om de zorg? Verlenging van het leven door het middel Yervoy met een duur van 4 maanden kost € 80.000 bij een uitgezaaide huidkanker. Vergoeden? Wie komt voor een duur middel in aanmerking? Wie zal dat betalen? Uw blogger zou het vragen aan Zoete lieve Gerritje, want die antwoordt: "De eerste Boer de beste."

Piet Hooymans (Foto: J. von Grumbkow; klik om te vergroten).

Welke invloed heeft de farmaceutische industrie op de WHO en het RIVM? Denk aan de hype rond de Mexicaanse griep. Het hele programma om te vaccineren kostte 700 mln. In Nederland kregen de mensen 2 injecties. België vond 1 injectie voor haar bevolking genoeg. Er waren 34 mln. vaccins ingekocht. Daarvan zijn er na de hype 20 mln. vernietigd. Daarmee ging 144 mln. euro verloren. Die Mexicaanse griep is niet gekomen. De Nederlandse overheid probeert zich maximaal in te dekken. Het Rotarylid dat geen vragen mag stellen merkte op: "Eerst de mensen bang maken, vervolgens je zakken vullen, dan zeggen 'sorry' en tenslotte een lange neus trekken."

What make you think it's swine flu? Just a hunch...

In 1999 kwam Tamiflu van Roche op de markt. Dat is een antivirusmiddel dat voorgeschreven wordt bij griep en vogelgriep. Er zijn tot de dag van vandaag veel vragen rond de effectiviteit van dit middel. In het British Medical Journal (jan. 2013) stond over Tamiflu: "14 flu seasons and still questions." Er lijken volgens Piet Hooymans sterke aanwijzingen te zijn dat de uitkomsten van de onderzoekingen door de fabrikant Roche zijn gemanipuleerd. 
Roche weigert nog steeds niet-gepubliceerde gegevens openbaar te maken.

Piet Hooymans (Foto: J. von Grumbkow; klik om te vergroten).

In de Verenigde Staten moet men volgens Piet Hooymans Roche op de verpakking vermelden: “Van Tamiflu is niet bewezen dat het een positief effect heeft op de mogelijke gevolgen (zoals ziekenhuisopname, overlijden, of economische effecten) van de seizoensinfluenza, vogelgriep of pandemische influenza.”
Volgens Piet Hooymans bepaalt het geld van de Big Pharma de richting van onderzoek en ook de evidentie van onderzoeksgegevens. Hij verwijst vervolgens naar het Geneesmiddelen Bulletin van december 2012.  

Klik om te vergroten

In dit Bulletin staat dat door de farmaceutische industrie gefinancierd onderzoek veel vaker positieve uitkomsten levert dan onderzoek dat op andere wijze is gefinancierd. Deze afwijking wordt waarschijnlijk niet veroorzaakt door methodologische tekortkomingen. Resultaten van door industrie gefinancierde onderzoeken lijken te worden gemanipuleerd om conclusies gunstiger te maken. Auteurs met belangenverstrengeling doen vaker gunstige aanbevelingen ten aanzien van geneesmiddelen van fabrikanten waarvan zij financiële vergoedingen ontvangen dan onafhankelijke auteurs. 

Piet Hooymans (Foto: J. von Grumbkow; klik om te vergroten).

Piet Hooymans gaat verder in op de kosten van de 150 patiënten met de ziekte van Pompe (spierziekte) waarvan de oorzaak een  enzymdeficiëntie is. De kosten van het geneesmiddel liggen tussen de 200.000 – 900.000 euro per patiënt per jaar. Het gaat om een klein aantal patiënten met een divers ziektebeeld. De registratie is gebaseerd op (te) kleine studies en er is een te geringe omzet: hoge prijs om kosten terug te verdienen. 

Piet Hooymans citeert een uitspraak van prof Kievit, 

hoogleraar medische besliskunde: "Hebben we tweehonderd keer zoveel over voor iemand met niet-klassieke Pompe, als voor iemand met een niet-zeldzame ziekte?" Kievit is lid van het College voor zorgverzekeringen (CVZ).

Kievit (CVZ) hekelt de discussie als deze gaat "naar een contrast tussen enerzijds kil-hardvochtige apparatsjiks met hun getallen en anderzijds mensen met een gezicht, verhaal en emoties. Die karikatuur gaat eraan voorbij dat deze tientallen miljoenen euros de zorg voor andere patiënten verdringen."

Piet Hooymans (Foto: J. von Grumbkow; klik om te vergroten).

Piet Hooymans legt tenslotte uit hoe de prijsstelling van een geneesmiddel verloopt. Deze wordt in de eerste plaats bepaald doordat het farmaceutisch bedrijf door het patentrecht de vraagprijs mag bepalen. Dit proces is niet transparant. In de tweede plaats mag het geneesmiddel niet duurder zijn dan reeds op de markt zijnde vergelijkbare middelen. Twee maal per jaar worden prijzen vergeleken met gemiddelde prijzen in België, Duitsland, Frankrijk en Groot-Brittannië en zo nodig verlaagd. 

Leveringsproblemen van goedkope geneesmiddelen ontstaan mede door de lage marges. Kijk dus naar de kosten/baten van geneesmiddelen. Bijvoorbeeld dure maagoperaties konden worden vervangen door Tagamet. 

Volgens Piet Hooymans zijn thans de dure geneesmiddelen te duur; de goedkope zijn te goedkoop.

Uit Medisch Contact