Krimp met toekomst: BITHS als aanjager

Krimp met toekomst: BITHS als aanjager

Gerrit van Vegchel, voorzitter van de stadsregio Parkstad Limburg, op 13 december 2013. Hij hield op vrijdag 13 december 2013 voor Rotaryclub Heerlen een  verhaal over de krimp in Parkstad en de rol van BIHTS en  van de verschillende partners daarbinnen, zoals Zuyd, SGS, LIOF, RWTH-Aachen, Parkstad, de Provincie, Stadt Aaachen. BIHTS staat voor "Building Integrated High Tech Systems". (Foto: J. von Grumbkow).

BIHTS staat voor Building Integrated High Tech Systems

Klik om te vergroten.

Parkstad heeft, net als de rest van Zuid-Limburg, sinds 1997 te maken met een demografische transitie: een daling van de beroepsbevolking, daling van het aantal jongeren en toename van het aantal ouderen. Deze trend gaat waarschijnlijk door. De nabijheid van de omringende buitenlandse regio’s heeft de bevolkingsdaling nauwelijks afgeremd. De landsgrenzen blijven een belemmering. Men wil daarom de barrières opruimen om de Euregio Maas-Rijn als één regio te kunnen laten werken.

Klik om te vergroten.

Minder kinderen vraagt minder scholen. Minder huishoudens betekent leegstand van woningen, dalende huizenprijzen en stijgende restschulden bij hypotheken. Sterfte onder de verouderende bevolking leidt tot veel vrijkomende woningen, toenemende leegstand en waardedaling. In de beginfase lijkt het vraagstuk relatief eenvoudig omdat incourante en afgeschreven woningcomplexen gesloopt kunnen worden en de landschappelijke kwaliteit kan worden verbeterd. 

Klik om te vergroten.

Op dit punt is binnen Parkstad intensief samengewerkt met de woningcorporaties. Maar sport- en welzijnsvoorzieningen nemen af. Veel winkels en horeca zien een dalende omzet. Jongeren vestigen zich elders in stedelijke kennisregio’s en daarbij past de andere levensstijl van jongeren. Echter, ouderen geven meer geld uit aan wonen. 

Gerrit van Vegchel op 13 december 2013. Hij schetst de situatie waarin Parkstad verkeert. Parkstad telt 250.000 inwoners waarvan meer dan de helft van de beroepsbevolking buiten Parkstad werkt. Je kan Parkstad daarom niet zien als een  een stedelijke regio. Parkstad is wel grensoverschrijdend met de Euregio Maas-Rijn (Luik, Eupen, Aken, Maastricht, Heerlen, Sittard-Geleen, Hasselt en Genk). Deze regio heeft met 3,8 miljoen inwoners een behoorlijk schaalniveau voor een stedelijke regio. (Foto: J. von Grumbkow).

Gerrit van Vegchel op 13 december 2013. Het is zaak om studenten aan organisaties in de regio te binden. Regio’s die zelf geen kennisinstellingen hebben, moeten samenwerken met kennisregio’s. Parkstad heeft een bijzondere positie want de regio beschikt over een sterke hogeschool (Zuyd) en ligt tussen drie kenniscentra: Aken (de RWTH), Maastricht (onder andere Healthcare) en de Chemelot Campus (DSM). Op regionaal en provinciaal niveau worden initiatieven ontwikkeld om (grensoverschrijdende) kenniswerkers aan te trekken en vast te houden.  (Foto: J. von Grumbkow).

In Limburg is Limburg Economic Development (LED) opgericht, een publiek-private samenwerking. Rondom LED ontstaat een cluster van innovatie, startende bedrijven, ontmoetingen tussen studenten en bedrijven, kennis-valorisatie, werving van kenniswerkers en bedrijven, en regiobranding. Via Brainport 2020 verbindt LED Zuid-Limburg met Brabant. In Aken, waar krapte op de woningmarkt heerst, groeit het aantal studenten snel. Het regiobureau Parkstad en twee woningcorporaties bieden in Vaals, Kerkrade en Heerlen woonruimte aan voor studenten met een grensoverschrijdende OV-pas. Rijk en provincie dragen zorg voor goede bereikbaarheid: de Buitenring en de spoorverbinding IC Eindhoven-Heerlen-Aken en de stoptrein Maastricht via Parkstad naar Aken (Avantis).

Gerrit van Vegchel op 13 december 2013. De Parkstad-gemeenten hebben een rol bij fysiek-ruimtelijke vraagstukken (sloop-nieuwbouw). Binnen de regio is IBA-Parkstad opgestart. IBA (afkomstig van Internationale Bau Ausstellung) staat voor een creatieve aanpak met een economische impuls voor gebieden in transitie. In 2020 wordt de IBA Parkstad-tentoonstelling gehouden over de resultaten van het IBA-ondernemerschap. Gerrit van vegchel stelt zich duidelijk op achter IBA-Parkstad. (Foto: J. von Grumbkow).

Klik om te vergroten.

Nu terugkomend op BITHS en de uitgangspunten voor BITHS: duurzame energie stimuleren, het innovatiefonds-MKB en deelname van SGS. SGS, met hoofdkantoor in Genève, is qua omzet op de wereld nummer één en wel op het gebied van inspectie, verificatie, tests en certificering. SGS zit in meer dan 120 landen, heeft ruim 1.500 vestigingen en laboratoria, en 75.000 werknemers. 

Klik om te vergroten.

Klik om te vergroten.

Aan het eind van zijn verhaal gaat Gerrit van Vegchel in op de prestatie-indicatoren. Wat moet bereikt zijn na 5 jaar? Dat zijn: 200 opdrachten, waarvan er 25 zeer innovatief dienen te zijn, 25 certificaten, 50 trainingen, en er zullen 200 MKB-bedrijven bereikt moeten zijn en 43 directe arbeidsplaatsen moeten zijn gecreëerd. 

Klik om te vergroten.

Verdere prestatie-indicatoren zijn: 40 R&D-projecten, 120 partners uit het domein van de nieuwe energie in de gebouwde omgeving, 35 specifieke samenwerkingsverbanden met bedrijfsleven en kennisinstellingen. Ook zullen circa 100 studenten hebben meegewerkt en moeten er introductieprogramma's basisonderwijs zijn met een directe werkgelegenheid van 40 mensjaren.

Remmelt Vetkamp op 13 december 2013. Tenslotte wordt het woord gegeven aan Remmelt Vetkamp die in het college van bestuur zit van Hogeschool Zuyd.  Deze gaat nog even in op NEBER, het expertisecentrum van Zuyd-Hogeschool. NEBER staat voor Nieuwe Energie, Built Environment and Renewables. Het doel is transitie naar een duurzame leefomgeving, toegang leveren tot een krachtig Europees netwerk en kennisvalorisatie (onder andere de wijk van morgen). (Foto: J. von Grumbkow).

Remmelt Vetkamp op 13 december 2013. Vanuit Zuyd wordt bijgedragen aan de ontwikkeling van professionals en van de regio. In CHILL (Chemelot Innovation and Learning Labs) en in het Expertisecentrum voor Zorg en Technologie worden aan praktijkopdrachten gewerkt en in onderzoek geïnvesteerd.  De gebouwde omgeving is verantwoordelijk voor een groot deel van het energieverbruik. De programmalijn Built Environment is gericht op de realisatie van een integraal duurzame leefomgeving (zie: http://www.neber.nl/built-environment/.) (Foto: J. von Grumbkow).

Kleine geschiedenis Rotary Heerlen (1):

het clubvaantje

Vaantje van Rotaryclub Heerlen

Bezoekt een clublid een andere club, dan gaan vaantjes over de tafel. De bezoeker schenkt een vaantje aan de voorzitter en hij mag op zijn beurt een vaantje mee naar huis nemen. Terwijl de vaantjes plechtig van eigenaar verwisselen, komt iedereen overeind en knoopt vormelijk zijn jasje dicht. Een ceremoniële ruil zoals op de Trobriands eilanden bij Papoea Nieuw-Guinea. Die traditie is daar en ook hier verwaterd. Benno Cats: "We waren gespitst op die vaantjes. Je was er op uit om een eigen vaantje mee te nemen. Je geeft niet twee maal een vaantje, dus je keek eerst in het register of je een vaantje mee moest nemen." Die gewoonte is in verval geraakt. Oud-lid Lei Nacken heeft nog eens als een cultureel-antropoloog de "Vaandeldocumentatie" gemaakt die loopt tot in het jaar 2000. De documentatie staat hier (klik). Dat archief vermeldt dat de club misschien wel 400 vaantjes heeft buitgemaakt. Dat moet een berg trofeeën zijn geweest.

Eerste pagina van de Vaandeldocumentatie die loopt tot het jaar 2000 en samengesteld door oud-lid Lei Nacken (klik)

Ze kwamen uit Brunei, Kongo, Hong Kong, allerlei delen van India, Indonesië, Irak en Iran, Japan, Kenia. Singapore New Zeeland, Australië. Eind jaren zeventig begon die berg te storen. De club wist niet meer wat ze met die zooi aan moest. Benno Cats: "We ergerden ons aan de chaos rond die vaantjes. Er kwamen er steeds meer. Dat was rond 1980. Ze lagen los in de kast. Het was: "Gooi maar in een doos. Op een gegeven ogenblik hebben we ze geordend en een administratie gemaakt."

Een tegel als vaantje van Rotary Genk

Er waren vaandels bij van ander materiaal dan van stof: hout, steen, metaal. Grote en kleine, sommige in plastic verpakt als bescherming tegen het stof, andere met een grote houten standaard erbij. Er hingen certificaten, charters en testimonia tussen. Een indrukwekkend wapenarsenaal.

Metalen vaantje van Rotary Essen-Ost

Er was een schriftje voor de binnengekomen vaantjes en een schriftje voor de ontvangen vaantjes. Met de datum en de naam van de club erbij. Het register verwaterde. De schriftjes met de administratie raakten zoek. Benno Cats: "Er is toen een bord gekomen en daar hingen we de mooiste vaantjes. Dat was een groot bord van 1,20 bij 2,50 meter. Toni, mijn vrouw, heeft de vaantjes nog gewassen en gestreken. Weer later kwam er een kast." De wand verdween want de club ging mee naar de nieuwbouw aan de Putgraaf: het Grand Hotel. Daar kwam op een gegeven moment een kast. De geschiedenis van de vaantjeskast is een apart verhaal.

Wand met de vaantjes toen Rotary Heerlen nog vergaderde in het voormalige hotel-restaurant Max aan het Wilhelminaplein te Heerlen, een Art Deco rijksmonument. Het ontwerp in stijl van het traditionalisme met invloeden van het expressionisme. Het hotel is gebouwd in 1920 als Hotel-Café-Restaurant met Sociëteit en filiaal van de Z.N. Handelsbank te Heerlen. Het is van de architecten Pauw en Hardeveld uit Amsterdam. Klik om te vergroten!

Gerrit van Vegchel over Kenniscentrum Nieuwe Energie

Gerrit van Vegchel (Foto: J. von Grumbkow) Klik op de foto om deze te vergroten.

Gerrit van Vegchel gaf tijdens de rondvraag op 10 augustus 2012 informatie over de ontwikkeling van het kenniscentrum nieuwe energie in de gebouwde omgeving. Het centrum is een samenwerking met de Zwitserse multinational SGS-Intron. Deze is wereldmarktleider duurzaamheidscertificering. De provincie en Parkstad stellen elk 4 miljoen beschikbaar. SGS levert 4 miljoen. Het bestaat onder meer uit een 'real life lab' waar studenten van Zuyd praktijkkennis opdoen bij het testen van nieuwe materialen en processen. Er komt een kraamkamer voor innovatieve startende ondernemers. Met vouchers moet het MKB gestimuleerd worden. De combinatie bedrijfsleven, onderwijs, onderzoek en overheid gaat heten BIHTS (Building Integrated High Tech Systems). Avantis moet een vallei voor duurzame energie worden.